Áp lực chuyển đổi số và phát triển kinh tế tuần hoàn trong ngành Dệt May

Chuyển đổi số, tạo ra thiết kế phù hợp hoặc tái chế quần áo là những hoạt động được ngành dệt may thực hiện để hướng tới kinh tế tuần hoàn.

Theo ông Nguyễn Phước Hưng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh (HUBA), các doanh nghiệp dệt may thuộc HUBA đang gặp nhiều khó khăn nghiêm trọng, trong đó khó khăn phổ biến nhất là về tài chính, bao gồm thiếu hụt dòng tiền, khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay, cùng với đó là việc nhiều doanh nghiệp không thể giải ngân và phải đối mặt với nợ xấu. Do đó, từ giữa năm 2022 đến nay, nhiều doanh nghiệp dệt may đã không có khả năng đầu tư và đang đối diện với nguy cơ bán lại hoặc tổn hại thương hiệu của mình.

Kết quả kinh doanh của quý I/2023 cho thấy kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp dệt may tại thành phố đã giảm hơn 8% so với cùng kỳ. HUBA cũng dự báo rằng trong thời gian tới, doanh nghiệp dệt may sẽ đối mặt với giai đoạn khó khăn tiếp tục và vấp phải nhiều khó khăn đồng thời.

Theo chia sẻ của những doanh nghiệp đầu ngành, việc dệt may liên tục gặp khó khăn kéo dài từ cuối năm 2022 đến nay không chỉ do thị trường giảm sức cầu, mà còn xuất phát từ nội tại của ngành.

Theo Hội Dệt may Thêu đan TP. Hồ Chí Minh (Agtek), một trong những tồn tại của ngành dệt may là thiếu tính liên kết trong chuỗi cung ứng. Điều đáng lưu ý là chuỗi cung ứng bền vững không phải là khái niệm mới trong ngành, và vấn đề này không chỉ mới được chú trọng trong thời điểm hiện tại.

Cụ thể, tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, và xu hướng mua hàng của các nhà nhập khẩu may mặc lớn trên thế giới như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản đang thay đổi. Họ ưu tiên lựa chọn chuỗi cung ứng có khả năng sản xuất nhiều công đoạn, tập trung tại một địa điểm và đồng thời minh bạch toàn bộ quá trình sản xuất từ nguyên liệu đến thành phẩm. Ngoài ra, các nhà nhập khẩu cũng quan tâm tới việc giảm thiểu sử dụng hóa chất và tiết kiệm nguyên liệu bằng cách tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo.

Trong tình hình này, các doanh nghiệp tại Việt Nam đang đối mặt với thực tế yếu kém về tính liên kết trong chuỗi cung ứng. Hầu hết các doanh nghiệp vẫn đang tập trung vào gia công, dẫn đến lợi nhuận thấp và thường xuyên bị ép giá.

Trong ngữ cảnh này, ông Phạm Văn Việt - Phó Chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP. Hồ Chí Minh, Tổng giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean, đã nhấn mạnh rằng một trong những chìa khóa để thay đổi, định vị lại ngành dệt may Việt Nam là ứng dụng chuyển đổi số.

“Tại Việt Thắng Jean, kể từ khi ứng dụng chuyển đổi số vào doanh nghiệp, không những tối ưu được nguồn nhân công, mà các khâu vận hành cùng chất lượng sản phẩm cũng đã cải thiện đáng kể. Ngoài ra, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ nano, ô-zôn trong nhuộm và điều chỉnh màu vải đã giúp giảm thiểu tối ra chất thải ra môi trường” - ông Việt cho biết.

Trên thực tế, mô hình kinh tế tuần hoàn chú trọng đến việc quản lý và tái tạo tài nguyên theo chu trình khép kín, nhằm giảm thiểu lượng phế thải và chất thải, đồng thời tối ưu hóa lợi nhuận tài nguyên và quản lý hiệu quả hệ thống xử lý chất thải. Đối với ngành dệt may, việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn là rất cần thiết để giảm bớt ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và đồng thời đạt được phát triển bền vững.

Như ông Việt đã đề cập, dệt may là một trong những ngành công nghiệp gây ô nhiễm môi trường hàng đầu, vì vậy việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn là một xu hướng tất yếu. Để thực hiện điều này, các doanh nghiệp dệt may cần tập trung vào việc thiết kế phù hợp để tăng thời gian sử dụng sản phẩm, hoặc sử dụng lại quần áo và sửa chữa chúng để sử dụng vào mục đích khác. Ngoài ra, việc thu gom và tái chế chất thải cũng là một phần quan trọng trong mô hình kinh tế tuần hoàn, giúp giảm bớt lượng chất thải đến môi trường.

Điển hình của việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may là việc sử dụng các nguồn nguyên liệu tái chế, sử dụng công nghệ sản xuất sạch và giảm thiểu lãng phí, thu gom và tái chế chất thải từ quá trình sản xuất, sử dụng công nghệ xử lý chất thải an toàn và hiệu quả. Ngoài ra, việc xây dựng các chuỗi cung ứng có trách nhiệm, đẩy mạnh sử dụng nguyên liệu tái chế, tái sử dụng, và thúc đẩy năng suất sử dụng nguyên liệu là các biện pháp quan trọng để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may.

Như đã đề cập, một số doanh nghiệp dệt may ở Việt Nam đã thực hiện các hoạt động "xanh hóa" trong sản xuất, đóng góp tích cực vào việc phát triển bền vững của ngành dệt may. Công ty Faslink là một ví dụ điển hình. Họ đã đầu tư vào các xưởng sản xuất hiện đại và trang bị các thiết bị cải tiến, đồng thời hợp tác nghiên cứu và phát triển để tạo ra các loại sợi vải "xanh" từ các nguồn nguyên liệu tự nhiên như cà phê, sen, vỏ sò, dừa, bạc hà.

Điều này không chỉ phù hợp với xu hướng và ý tưởng kinh doanh hiện tại, mà còn phản ánh sự đam mê và khát vọng của các doanh nghiệp trong việc khai thác giá trị của các nguyên liệu bình thường hoặc ít được đánh giá trong tự nhiên. Các sợi vải xanh này đã tạo ra những bước đi mới, thúc đẩy sự phát triển sáng tạo trong ngành công nghiệp dệt may và thời trang tại Việt Nam.

Công ty CP Dệt may Đầu tư Thương mại Thành Công (TCM) là một ví dụ khác về việc thực hiện chuỗi cung ứng khép kín trong sản xuất dệt may và áp dụng các giải pháp xanh hóa. Điều này cho phép các nhân tài có điều kiện để thử nghiệm và tạo ra các sản phẩm từ đầu đến cuối, từ sợi vải đến sản phẩm cuối cùng là áo quần.

Kết quả là Thành Công đã thành công trong việc sản xuất và phân phối các sản phẩm từ sợi tái chế hoặc vải sợi từ vỏ chai, bắp hoặc các nguyên liệu từ thiên nhiên, và đã được các thương hiệu thời trang hàng đầu như Nhật Bản, Adidas, North Face... ưa chuộng.

Theo dự báo của Hiệp hội Dệt may Việt Nam, khó khăn trong xuất khẩu dệt may có thể kéo dài đến hết quý II/2023. Do đó, việc chuyển đổi số, xanh hóa chuỗi cung ứng và sản xuất xanh sẽ là những bước chuẩn bị quan trọng cho sự phát triển bứt phá của ngành dệt may trong tương lai gần. Đây là xu hướng quan trọng để giúp doanh nghiệp ứng phó với khó khăn và thích ứng với thay đổi trong môi trường kinh doanh, đồng thời đóng góp tích cực vào bảo vệ môi trường và phát triển bền vững của ngành công nghiệp dệt may.